شنوایی یکی از حساس‌ترین حواس برای رشد انسان، تسهیل ارتباطات، تعامل اجتماعی و یادگیری است. در چند روز اول زندگی، پایه و اساس سلامت شنوایی کودک شکل می‌گیرد و شناسایی هر نوع مشکل شنوایی او در مراحل اولیه ضروری است.
غربالگری شنوایی نوزادان به عنوان روشی حیاتی برای ارزیابی سلامت عمومی شنوایی آن‌ها و با هدف تشخیص نارسایی‌های مختلف به گرفته می‌شود. به عبارت دیگر این روش غربالگری شنوایی به متخصصان کمک می‌کند تا قبل از تاثیر اختلالات شنوایی بر روی رشد کودک، آن‌ها را تشخیص داده و درمان کنند. برای اینکه بیشتر با این موضوع آشنا شوید و از ضرورت آن آگاهی یابید، راهنمای ما را دنبال کنید.
غربالگری شنوایی نوزادان چیست و چرا ضروری است؟
غربالگری شنوایی نوزادان یک روش سریع و بدون درد برای شناسایی کم‌شنوایی نوزادان بلافاصله بعد از تولد آن‌ها است. هدف اصلی این نوع غربالگری تشخیص زودهنگام اختلالات شنوایی قبل از رسیدن کودک به 3 ماهگی خواهد بود.
شناسایی و مداخله زودهنگام این عارضه‌ها به طور قابل توجهی بر رشد زبان، مهارت‌های شناختی و مسائل اجتماعی-عاطفی کودکان موثر است. به طور تقریبی یک تا 3 نوزاد از میان 1000 نوزاد درگیر کم شنوایی هستند. این عارضه تاحدودی شایع‌ترین بیماری مادرزادی در میان نوزادان است.
مطالعه بیشتر: نمایندگی سمعک اتیکن در تهران
غربالگری شنوایی کودکان چگونه انجام می شود؟
غربالگری شنوایی نوزادان و کودکان با استفاده از روش‌های مختلفی قابل انجام است که رایج‌ترین آن‌ها تست OAE و ABR هستند. در ادامه این 2 روش را به طور خلاصه شرح می‌دهیم:
تست OAE
این آزمایش امواج صوتی تولید شده در گوش داخلی را اندازه‌گیری می‌کند. یک پروب کوچک به منظور انتشار صدا و ضبط پاسخ گوش در مجرای گوش نوزاد قرار می‌گیرد.
تست ABR
این تست مسیرهای عصب شنوایی و مغز را تحت ارزیابی قرار می‌دهد. الکترودهایی نیز روی سر نوزاد قرار گرفته و صداهای ملایمی را از طریق گوشی پخش می‌کنند. این تست در واقع پاسخ مغز به صدا را تحت بررسی قرار می‌دهد و نحوه پردازش یا عدم پردازش سیگنال‌های شنوایی را تعیین می‌کند.
هر 2 روش نام برده شده، بسیار سریع هستند و به طور معمول بیشتر از 30 دقیقه طول نمی‌کشند. از این رو توصیه می‌شود قبل از ترخیص نوزاد این تست‌ها را انجام دهید.
زمان مناسب برای انجام غربالگری شنوایی نوزادان
زمان ایده‌آل برای غربالگری شنوایی نوزادان، 24 تا 48 ساعت اول پس از تولد است. طی این آزمایش‌ها امکان شناسایی سریع هر گونه مشکل شنوایی وجود دارد. در صورتی که غربالگری اولیه را برای نوزاد خود انجام ندهید، آزمایشات بعدی باید قبل از 3 ماهگی او انجام شوند.
این جدول زمانی بسیار مهم است؛ زیرا هر چه زودتر اختلال شنوایی نوزادان تشخیص داده شود، درمان آن راحت‌تر خواهد بود. زمانی که متخصص برای درمان این اختلالات دست به کار شود، به طورحتم نتیجه درمان بهتر و قابل قبول‌تر است.
جدول زمانی غربالگری شنوایی کودکان برای والدین
| سن کودک | روش غربالگری | علت غربالگری و اهمیت آن |
|---|---|---|
| بدون تأخیر پس از تولد (1-3 روز اول) | آزمون OAE (انتشار صوتی گوش) یا آزمون AABR (پاسخ شنیداری ساقه مغز) در بیمارستان | تشخیص زودهنگام مشکلات شنوایی و شروع درمان فوری |
| 1 ماهگی | در صورت عدم انجام در بیمارستان، تست OAE در مرکز پزشکی | بررسی وجود مشکلات شنوایی پنهان که در بدو تولد تشخیص داده نشده‌اند |
| 3 ماهگی | اگر نتایج غربالگری قبلی غیرطبیعی باشد، تست‌های تکمیلی توسط متخصص شنوایی‌سنجی | ارزیابی مجدد کودکانی که در تست‌های قبلی شک به مشکلات شنوایی داشته‌اند |
| 6 ماهگی | ارزیابی واکنش‌های شنوایی کودک به صداهای محیطی و تست OAE در صورت نیاز | تشخیص به‌موقع تأخیرهای احتمالی در رشد شنوایی |
| 12 ماهگی | بررسی مهارت‌های شنوایی و گفتاری کودک توسط پزشک اطفال و در صورت نیاز، تست شنوایی | اطمینان از رشد طبیعی گفتار و ارتباط کودک |
| 18-24 ماهگی | بررسی توانایی کودک در پاسخ به صداهای کم و ارزیابی تکامل مهارت‌های گفتاری | تشخیص مشکلات شنوایی مرتبط با رشد زبانی |
| 3 سالگی | غربالگری با استفاده از تست‌های شنوایی رفتاری و ارزیابی گفتاری | ارزیابی تأثیر شنوایی بر گفتار و زبان کودک |
| 4-5 سالگی (قبل از ورود به مدرسه) | آزمون‌های جامع شنوایی‌سنجی برای ارزیابی مشکلات احتمالی پیش از ورود به مدرسه | تشخیص مشکلات شنوایی که می‌توانند بر یادگیری مدرسه تأثیر بگذارند |
روش‌های غربالگری شنوایی در نوزادان
علاوه بر تست‌هایی که در قسمت‌های قبل ذکر شد، روش‌ها و فناوری‌های دیگری نیز در غربالگری شنوایی نوزادان قابل استفاده هستند که برخی از آن‌ها را در ادامه شرح می‌دهیم:
- شنوایی سنجی با فرکانس بالا: این روش حساسیت شنوایی را در فرکانس‌های بالا ارزیابی می‌کند. نوع خاصی از اختلال کم‌شنوایی با این روش قابل تشخیص است.
- شنوایی سنجی رفتاری: از آنجایی که این روش نحوه واکنش نوزاد به صداها را ارزیابی می‌کند، بیشتر برای نوزادان بزرگ‌تر مناسب است تا اطلاعاتی در مورد توانایی‌های شنوایی آن‌ها ارائه دهد.
ناگفته نماند این روش‌ها مکمل تکنیک‌های غربالگری اولیه هستند و براساس موارد خاص یا نیازهای مشخص نوزادان قابل استفاده خواهند بود.
نشانه‌های مشکلات شنوایی در نوزادان
اگرچه نوزادان نمی‌توانند اختلالات شنوایی خود را به صورت شفاهی بیان کنند اما چندین نشانه برای تشخیص این عارضه وجود دارد که در ادامه آن‌ها را ذکر می‌کنیم:
عدم پاسخگویی به صداها: کودک به خاطر صداهای بلند مبهوت نمی‌شود یا به صداها واکنشی نشان نمی‌دهد.
- بی‌صدا بودن: در 6 ماهگی نوزادان به طور معمول شروع به غر زدن می‌کنند که فقدان این مسئله نشان‌دهنده ناشنوایی آن‌ها است.
- تماس چشمی ضعیف: نوزادان کم‌شنوا در برقراری ارتباط با مراقبین هنگام ایجاد صدا مشکل دارند.
- عدم چرخش سر به سمت صداها: در حدود 4 تا 6 ماهگی نوزادان باید سر خود را به سمت صدا بچرخانند.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم باید بلافاصله به سراغ متخصص و کلینیک شنوایی سنجی بروید.
در صورت نشان دادن مشکل شنوایی در غربالگری چه اقداماتی باید انجام داد؟
اگر بعد از غربالگری شنوایی نوازادان، کم‌شنوایی آن‌ها ثابت شود باید خیلی سریع به سراغ یک متخصص شنوایی‌سنجی اطفال یا متخصص گوش، حلق و بینی بروید. در ادامه انجام آزمایش‌های تشخیصی برای تایید وجود این عارضه و شدت آن ضروری است.
متخصصان انواع روش‌های موثر و مفید را پیشنهاد می‌دهند که سمعک به عنوان تقویت‌کننده صداها برای کمک به شنوایی نوزادان کارآمد است. همچنین کاشت حلزون شنوایی نیز ایده مناسبی برای نوزادان به شمار می‌آید. به هر حال باید خیلی سریع یکی از روش‌های درمانی را انتخاب کرده و به کار گیرید.
انواع خدمات مداخله ای که برای کودکان
بعد از غربالگری شنوایی نوزادان و اثبات مشکل کم‌شنوایی آن‌ها، افراد متخصص یکی از روش‌های زیر را به عنوان راه‌حل درمانی پیشنهاد می‌کنند.
سمعک
انتخاب سمعک مناسب برای نوزادان اهمیت زیادی دارد، زیرا در این سنین، رشد شنوایی و گفتار به شدت تحت تأثیر کیفیت شنیدن قرار دارد. بهترین نوع سمعک برای نوزادان، مدل پشت گوشی (BTE) است که به دلیل راحتی، ایمنی و دقت بالا توصیه می‌شود. این نوع سمعک دارای قالب نرم و انعطاف‌پذیر بوده و با رشد کودک می‌توان قالب آن را تغییر داد، بدون اینکه نیاز به تعویض سمعک باشد. علاوه بر این، قدرت تقویت‌کنندگی بالای این سمعک، به کودکان دارای کم‌شنوایی شدید کمک می‌کند تا گفتار و صداهای محیط را بهتر بشنوند.
سمعک‌های دیجیتال قابل برنامه‌ریزی نیز گزینه مناسبی برای نوزادان هستند، زیرا امکان تنظیم دقیق متناسب با تغییرات شنوایی کودک را دارند. برخی مدل‌های پیشرفته دارای سیستم حذف نویز، پردازش گفتار و اتصال بلوتوثی هستند که کیفیت شنیدن را بهبود می‌بخشند. همچنین، برخی از این سمعک‌ها به والدین اجازه می‌دهند تا از طریق اپلیکیشن‌های ویژه، وضعیت شنوایی کودک را کنترل کرده و تنظیمات لازم را انجام دهند. در کنار این ویژگی‌ها، اتصال به سیستم‌های FM و میکروفون‌های از راه دور نیز می‌تواند به کاهش نویز محیطی و افزایش درک گفتار کمک کند.
در هنگام انتخاب سمعک برای نوزادان، باید به عواملی مانند راحتی، ایمنی، عمر باتری و مقاومت در برابر رطوبت و گرد و غبار توجه داشت. سمعک باید سبک و ضدحساسیت باشد تا برای کودک مشکلی ایجاد نکند. همچنین، قابلیت تنظیم و تغییرات تدریجی در قدرت شنوایی از اهمیت زیادی برخوردار است. در نهایت، توصیه می‌شود که والدین قبل از خرید سمعک، با یک متخصص شنوایی‌سنجی مشورت کرده و بر اساس نتایج ادیومتری، بهترین مدل را برای کودک خود انتخاب کنند.
بهترین برندهای سمعک و پرطرفدار عبارتند از:
کاشت حلزون
برای کودکان مبتلا به کم‌شنوایی شدید یا عمیق، کاشت حلزون روشی ایده‌آل است. این دستگاه بخش‌های آسیب‌دیده گوش را دور می‌زند و به طور مستقیم عصب شنوایی را تحریک می‌کند تا کودک یا نوزاد بتواند صدا را بشنود.
کاشت حلزون با جراحی قابل انجام است و با اینکه بیمه سمعک برای برخی افراد قابل استفاده خواهد بود، کاشت حلزون در بیشتر موارد تحت پوشش بیمه نیست.
دستگاه های کمکی شنوایی
این دستگاه‌ها مجهز به سیستم FM بوده که به طور مستقیم صدا را به سمعک یا کاشت حلزون کودک منتقل می‌کنند. این دستگاه‌ها تجربه حس شنوایی کودکان در محیط‌های مختلف همانند کلاس درس یا خانه را افزایش می‌دهند.
هزینه غربالگری شنوایی نوزادان
هزینه غربالگری نوزادان به طور قابل توجهی براساس موقعیت جغرافیایی و فرد متخصص متفاوت است. در برخی موارد این خدمات تحت پوشش بیمه سلامت هستند و حتی آزمایش غربالگری به صورت رایگان و الزامی قابل انجام خواهد بود.
حرف آخر
در نتیجه غربالگری شنوایی نوزاد یک مرحله ضروری مربوط به پرورش و مراقبت از او است؛ زیرا نتیجه زیادی بر روی رشد بهینه نوزاد دارد. با شناسایی زودهنگام آسیب‌های شنوایی، دریافت به موقع روش‌های درمانی و کمک گرفتن از افراد متخصص، کودک شما به رشد کافی خود ادامه می‌دهد و مهارت‌های او شکوفا می‌شوند.
برای والدینی که به دنبال راهنمایی و منابع کامل برای کسب اطلاعات در مورد روند غربالگری شنوایی هستند، کلینیک شنوایی سنجی اکسیر انتخاب ایده‌آلی است. این کلینیک در زمینه شنوایی سنجی و فروش انواع سمعک‌های مناسب برای کودکان بیش از یک دهه سابقه و تجربه دارد.
