تست ABR یا پاسخ شنوایی ساقه مغز، یک ابزار تشخیصی مهم در حوزه شنوایی‌شناسی و جزوی از تست های شنوایی سنجی است که برای ارزیابی عملکرد سیستم شنوایی مرکزی، از گوش داخلی تا ساقه مغز، بکار می‌رود. تست ABR با ثبت فعالیت الکتریکی مغز در پاسخ به محرک‌های شنوایی، اطلاعات ارزشمندی درباره نحوه پردازش صدا در مغز فراهم می‌کند. این تست به ویژه در مواردی که ارزیابی شنوایی سنتی امکان‌پذیر نیست، مانند کودکان یا افرادی که قادر به همکاری در تست‌های معمول نیستند، بسیار کاربردی است.
تست ABR چیست؟
ارزیابی ABR، یک تست شنوایی تخصصی است که برای بررسی عملکرد سیستم شنوایی مرکزی، از گوش داخلی تا ساقه مغز، استفاده میشود. این تست به ویژه در نوزادان و کودکانی که قادر به همکاری در تست‌های شنوایی رفتاری نیستند، بسیار مفید است. ABR با ثبت فعالیت الکتریکی مغز در پاسخ به محرک‌های صوتی، اطلاعات ارزشمندی درباره آستانه شنوایی و سلامت مسیرهای عصبی شنوایی فراهم می‌کند.
تست ABR (پاسخ شنوایی ساقه مغز) یک روش تشخیصی ایمن و غیرتهاجمی است که در این تست، الکترودهایی بر روی پوست سر و گوش‌ها قرار می‌گیرند تا فعالیت الکتریکی مغز را در پاسخ به محرک‌های صوتی ثبت کنند. با تحلیل این پاسخ‌ها، متخصص شنوایی‌شناسی می‌تواند به اطلاعاتی درباره سلامت و عملکرد مسیرهای عصبی شنوایی دست یابد و در صورت وجود هرگونه اختلال، آن را تشخیص دهد.
کاربردهای تست ABR چیست؟
تست ABR (پاسخ شنوایی ساقه مغز) یک ابزار تشخیصی چندمنظوره در حوزه شنوایی‌شناسی است که کاربردهای گسترده‌ای دارد. این تست نه تنها برای ارزیابی و تشخیص مشکلات شنوایی استفاده میشود، بلکه در تشخیص برخی بیماری‌های عصبی و روانی نیز می‌تواند مفید باشد.
کاربردهای تست ABR در تشخیص مشکلات شنوایی:
- غربالگری شنوایی : ABR به عنوان یک ابزار غربالگری موثر برای شناسایی کم‌شنوایی در نوزادان، کودکان و بزرگسالانی که قادر به همکاری در تست‌های شنوایی رفتاری نیستند، استفاده میشود.
- تعیین آستانه شنوایی : ABR می‌تواند به تخمین آستانه شنوایی در فرکانس‌های مختلف کمک کند و به این ترتیب، شدت کم‌شنوایی را مشخص کند.
- تشخیص محل ضایعه : ABR می‌تواند به تشخیص محل ضایعه در مسیر شنوایی، از گوش داخلی تا ساقه مغز، کمک کند. این اطلاعات در برنامه‌ریزی درمان و جراحی بسیار مفید است.
- پایش عملکرد شنوایی: ABR می‌تواند برای پایش تغییرات شنوایی در طول زمان، به ویژه در افرادی که تحت درمان‌های خاص قرار دارند، استفاده شود.
کاربردهای تست ABR در تشخیص بیماری‌های عصبی و روانی:
- تشخیص نوروم آکوستیک: ABR می‌تواند به تشخیص نوروم آکوستیک (تومور خوش‌خیم عصب شنوایی) کمک کند.
- تشخیص مولتیپل اسکلروزیس (MS) : ABR می‌تواند به تشخیص MS و پایش پیشرفت بیماری کمک کند.
- تشخیص افسردگی دو قطبی و اسکیزوفرنی: مطالعات نشان داده‌اند که الگوی پاسخ‌های ABR در بیماران مبتلا به این بیماری‌ها با افراد سالم متفاوت است.
سایر کاربردهای تست ABR
- ارزیابی شنوایی در نوزادان پرخطر: نوزادانی که در معرض عوامل خطر کم‌شنوایی قرار دارند، مانند عفونت‌های مادرزادی، وزن کم هنگام تولد، زردی شدید یا سابقه خانوادگی کم‌شنوایی، با استفاده از ABR مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
- ارزیابی شنوایی در کودکان با تأخیر گفتار یا زبان: ABR می‌تواند به تشخیص مشکلات شنوایی که ممکن است باعث تأخیر در گفتار یا زبان شوند، کمک کند.
- ارزیابی شنوایی در افرادی که در معرض داروهای ototoxic (سمی برای گوش) قرار دارند: ABR می‌تواند برای پایش اثرات این داروها بر شنوایی استفاده شود.
به طور کلی، تست ABR یک ابزار تشخیصی ارزشمند است که می‌تواند در تشخیص و مدیریت طیف وسیعی از مشکلات شنوایی و عصبی به متخصصان کمک کند.
چه زمانی تست ABR گرفته میشود؟
تست ABR (پاسخ شنوایی ساقه مغز) در موارد زیر توصیه میشود:
- نوزادان تازه متولد شده: اگر نوزاد در آزمایش‌های غربالگری شنوایی اولیه که معمولاً در بیمارستان و پس از تولد انجام میشود، موفق به کسب نتایج قابل قبول نشود، تست ABR برای ارزیابی دقیق‌تر شنوایی او انجام میشود.
- کودکان بزرگتر با احتمال کم‌شنوایی: در کودکانی که علائم یا نشانه‌هایی از کم‌شنوایی دارند، اما تست‌های شنوایی معمولی (مانند ادیومتری) قادر به تأیید یا رد این احتمال نیستند، تست ABR می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر کمک کند.
- تشخیص نوع کم‌شنوایی: تست ABR می‌تواند به تشخیص نوع کم‌شنوایی (انتقالی، حسی-عصبی یا ترکیبی) کمک کند. این اطلاعات برای برنامه‌ریزی درمان و توانبخشی بسیار مهم است.
تست ای بی ار چگونه انجام میشود؟
در فرآیند انجام تست ABR (پاسخ شنوایی ساقه مغز)، متخصص شنوایی‌شناسی از سه الکترود چسبنده و بدون درد استفاده می‌کند که بر روی پوست سر بیمار قرار می‌گیرند. محل دقیق قرارگیری این الکترودها ممکن است بسته به روش مورد استفاده توسط متخصص متفاوت باشد، اما معمولاً یکی بر روی پیشانی و دو الکترود دیگر پشت هر گوش قرار می‌گیرند. هدف از این الکترودها، ثبت و جمع‌آوری پاسخ‌های الکتریکی عصب شنوایی و ساقه مغز در واکنش به محرک‌های صوتی است.
برای تحریک گوش‌ها، از هدفون‌های مخصوصی استفاده میشود که صداهای مختلفی را به گوش بیمار ارسال می‌کنند. نوع و شدت این صداها توسط متخصص شنوایی‌شناسی و بر اساس نیازهای بیمار تعیین میشود. در حال حاضر، برای انجام تست ABR، معمولاً از محرک‌های کلیک با طیف فرکانسی 1000 تا 4000 هرتز استفاده میشود.
پس از تحریک هر دو گوش، امواج الکتریکی ثبت شده توسط الکترودها به یک مانیتور منتقل می‌شوند. متخصص شنوایی‌شناسی با تحلیل شکل و زمان‌بندی این امواج، می‌تواند به اطلاعاتی درباره سلامت و عملکرد سیستم شنوایی بیمار دست یابد.
انجام تست ABR در بزرگسالان نیاز به آمادگی خاصی ندارد و تنها کافی است بیمار بر روی تخت دراز کشیده و در طول تست آرامش خود را حفظ کند. برای جلوگیری از تداخل امواج الکتریکی ناشی از حرکات بدن و عضلات صورت، بهتر است بیمار چشمان خود را بسته و از صحبت کردن خودداری کند. هرچه بیمار آرام‌تر باشد و حرکات کمتری داشته باشد، تست ABR سریع‌تر و با دقت بیشتری انجام خواهد شد.
نتایج تست ABR
تفسیر نتایج تست ABR (پاسخ شنوایی ساقه مغز) نیازمند دانش و تجربه متخصص شنوایی‌شناسی است. در این تست، امواج الکتریکی ثبت شده بر روی صفحه نمایش، به شکل مجموعه‌ای از قله‌ها و فرودها ظاهر می‌شوند که در نگاه اول ممکن است پیچیده و نامفهوم به نظر برسند. اما هر یک از این قله‌ها و فرودها، اطلاعات ارزشمندی درباره عملکرد سیستم شنوایی در اختیار متخصص قرار می‌دهند.
موج ABR معمولاً دارای 5 قله اصلی است که با اعداد یونانی I تا V نام‌گذاری می‌شوند. در برخی موارد، ممکن است دو قله اضافی (VI و VII) نیز مشاهده شود. هر یک از این قله‌ها نشان‌دهنده فعالیت الکتریکی یک بخش خاص از مسیر عصبی شنوایی، از حلزون گوش تا ساقه مغز، هستند.
محور عمودی نمودار ABR، دامنه امواج را بر حسب میکروولت و محور افقی، زمان را بر حسب میلی‌ثانیه نشان می‌دهد. برای تفسیر نتایج، متخصص شنوایی‌شناسی به بررسی ویژگی‌های مختلف امواج، از جمله دامنه، زمان ظهور (نهفتگی) و فاصله زمانی بین قله‌ها می‌پردازد.
قله‌های موج ABR و منشا آناتومیک آن‌ها:
موج I: این موج نشان‌دهنده فعالیت الکتریکی بخش ابتدایی عصب شنوایی است که سیگنال‌ها را از حلزون گوش دریافت می‌کند.
موج II: این موج مربوط به فعالیت الکتریکی بخش انتهایی عصب شنوایی، در نزدیکی محل ورود عصب به ساقه مغز، است.
موج III: این موج از فعالیت دو مرکز عصبی در ساقه مغز به نام‌های هسته حلزونی و مجموعه زیتونی حلزونی ناشی میشود.
موج IV: منشا دقیق این موج در انسان‌ها مشخص نیست، اما احتمالاً چندین مرکز عصبی در ساقه مغز در تولید آن مشارکت دارند.
موج V: این موج از فعالیت colliculus inferior، یک مرکز عصبی مهم در ساقه مغز که در پردازش اطلاعات شنوایی نقش دارد، ناشی میشود.
تفسیر نتایج:
متخصص شنوایی‌شناسی با بررسی دقیق ویژگی‌های امواج ABR، می‌تواند به اطلاعاتی درباره سلامت و عملکرد سیستم شنوایی دست یابد. به عنوان مثال، عدم وجود یک یا چند قله، تأخیر در زمان ظهور قله‌ها یا کاهش دامنه امواج می‌تواند نشان‌دهنده وجود کم‌شنوایی یا اختلال در مسیرهای عصبی شنوایی باشد.
تفسیر نتایج ABR یک فرآیند پیچیده است که نیازمند دانش و تجربه متخصص شنوایی‌شناسی است. با این حال، این تست می‌تواند اطلاعات بسیار ارزشمندی در اختیار متخصص قرار دهد و به تشخیص و درمان مشکلات شنوایی یا حتی استفاده از سمعک کمک کند.
تستABR چه مدت طول می‌کشد؟
آزمایش ABR معمولاً حدود یک ساعت طول می‌کشد، اما در برخی موارد ممکن است بیشتر طول بکشد.
